وضعیت کنونی صنعت ابریشم
به گزارش توس اکو، شهر ملی ابریشم با سابقه طولانی در تولید پیله و نخ ابریشم، همواره به عنوان قطب این صنعت شناخته می‌شده است. در حال حاضر حدود ۴۰۰ کارگاه ابریشم‌کشی فعال در منطقه وجود دارد که سالانه نزدیک به ۷۰۰ تن پیله تولید می‌کنند. با این حال، این رقم در مقایسه با دهه‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته و تنها ۲۰ درصد از ظرفیت واقعی صنعت را نشان می‌دهد.

مهم‌ترین چالش‌ها
۱. کمبود پیله باکیفیت
– ۸۰ درصد پیله مورد نیاز کارگاه‌ها از کشورهای همسایه مانند تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان تأمین می‌شود.
– پیله وارداتی غالباً کیفیت پایینی دارد و بازدهی آن نسبت به پیله ایرانی که عیار بالاتری دارد، کمتر است.

۲. مشکلات اقتصادی و معیشتی:
– دستمزد کارگران این صنعت به‌طور میانگین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در روز است که با توجه به سختی کار، تورم و هزینه‌های زندگی، جذابیتی برای نیروی جوان ندارد.
– قطعی برق و گاز و نبود بیمه مناسب، فعالیت کارگاه‌ها را با اختلال مواجه کرده است.

۳. تأثیر خشکسالی و تغییر الگوی کشت:
– خشکسالی‌های اخیر موجب خشکیدن هزاران هکتار از توتستان‌ها (منابع تغذیه کرم‌های ابریشم) شده است.
– کشاورزان به‌جای توت، به کاشت محصولاتی مانند بادام روی آورده‌اند که سودآوری کوتاه‌مدت بیشتری دارد.

۴. ضعف در فرآوری و بازاریابی:
– بیش از ۹۰ درصد نخ تولیدی به‌صورت خام به استان‌هایی مانند کاشان و گیلان ارسال می‌شود و ارزش افزوده ناشی از فرآوری نصیب دیگر مناطق می‌شود.
– نبود برندسازی و بازاریابی برای محصولات نهایی (مانند روسری، کراوات یا صنایع دستی ابریشمی) از جذابیت این صنعت کاسته است.

راهکارهای پیشنهادی

– تأمین پیله داخلی:
حمایت از نوغانداران با توزیع نهال‌های مقاوم به خشکی و ارائه پیله نوغان باکیفیت می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش دهد.

– ایجاد زنجیره ارزش کامل:
راه‌اندازی واحدهای فرآوری نخ و تولید محصولات نهایی در خود منطقه، اشتغالزایی را افزایش داده و سود بیشتری را عاید جامعه محلی می‌کند.

– تدوین استانداردهای دستمزد:
تعیین دستمزد عادلانه با مشارکت اتحادیه‌ها و نهادهای دولتی، مانع خروج نیروی کار جوان به مشاغل کاذب در شهرهای بزرگ می‌شود.

سخن پایانی

علی اکبر محمدخانی، شهردار بایگ در پایان با اشاره به جایگاه تاریخی این منطقه تأکید کرد: صنعت ابریشم تنها یک منبع درآمد نیست، بلکه بخشی از هویت فرهنگی ماست. حفظ آن نیازمند همکاری بین نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی است.
وی از برنامه‌ریزی برای امضای تفاهم‌نامه با «سازمان همیاری شهرداری های استان» به منظور تبادل تجربه و جذب سرمایه خبر داد و ابراز امیدواری کرد که با اجرای طرح‌های نوآورانه، چرخه تولید ابریشم از نو رونق گیرد.

علیرضا وثوقی‌نژاد، مدیرعامل شرکت تعاونی ابریشم کشان بایگ تربت حیدریه،، نیز یکی از مشکلات اصلی این حرفه را اعمال ارزش افزوده بر واردات پیله کرم ابریشم (به عنوان ماده اولیه تولید نخ) در حالی که نخ ابریشم معاف از مالیات است، دانست و گفت: این امر ضربه مهلکی به این صنعت وارد می‌کند. او از دولت خواست تا با بازنگری در این سیاست، از صنعت ابریشم‌کشی حمایت کند.