وی تاکید کرد: باور داریم که اگر تمامی ذینفعان این بخش از ظرفیت تعامل، هم‌اندیشی و هم‌افزایی بهره بگیرند، رشد و ارزش‌آفرینی هرچه بیشتر را در بحث تولید و تجارت زعفران به عنوان یک محصول استراتژیک برای کشورمان شاهد خواهیم بود.
توکلی‌زاده با تاکید بر اینکه، سیاستگذاری در بحث محصولات استراتژیک باید با نظر فعالان و صاحبنظران آن حوزه انجام بگیرد تا کارآمدی کافی ایجاد کند، متذکر شد: این نشست با حضور فعالان زنجیره ارزش زعفران از کاشت، داشت و برداشت محصول تا تامین، بازاریابی و فروش و صادرات آن برگزار شده است تا بتوان در سایه گفت‌وگو و تعامل، به تفاهم بیشتری میان ارکان اصلی نقش‌آفرین در صنعت زعفران دست یافت. در غایت امر، برآیند چنین نشست‌ها و تعاملاتی، بهبود وضعیت بازار زعفران و راهکاراندیشی به منظور ارتقای ارزش این محصول در بازار جهانی است و توامان برند زعفران ایرانی را نیز تقویت خواهد کرد.
* تعامل ارکان زنجیره ارزش؛ کلید رشد بازار زعفران ایران
«فرهاد سحرخیز»، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این جلسه با اشاره به اهمیت برگزاری چنین نشست‌هایی در راستای رفع موانع توسعه بازار زعفران، عنوان کرد: تعامل تمامی ارکان زنجیره ارزش زعفران شامل تولیدکنندگان، مراکز متولی تامین و فرآوری، صادرکنندگان و تعاونی‌های تخصصی این حوزه بسیار ارزشمند است. برای ارتقای جایگاه این محصول، در گام نخست باید دغدغه به حق کشاورزان شنیده شود.
وی در ادامه از اهمیت ارائه راهکارهای کارآمد و مفید در خصوص اصلاح روش‌های تولید زعفران از سوی سازمان جهاد کشاورزی و نیز، تببین فرصت‌ها و مزیت‌های استفاده از بازار سرمایه برای کشاورزان سخن گفت و به استقبال گرم بخش کشاورزی از آموزش روش‌های نوین کشت، عرضه و فروش زعفران اشاره کرد.
سحرخیز افزود: تعامل و گفت‌وگو میان دست‌اندرکاران صنعت زعفران به رشد بازار این محصول با برند ایران کمک خواهد کرد. بر این اساس لازم است تا کارگروه تخصصی کشاورزی- صادراتی زعفران به منظور مدیریت و برنامه‌ریزی برای این محصول ذیل اتاق بازرگانی خراسان رضوی شکل بگیرد و به مدد آن، به گفتمان واحدی در کل زنجیره ارزش زعفران دست پیدا کنیم.
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنانش به تلاش‌های صورت گرفته در راستای شفافیت قیمت زعفران و عرضه این محصول در بورس کالا اشاره و بیان کرد: در این راستا و در پی رفع برخی مشکلات پیش آمده، اقداماتی به منظور «تک‌نمادی» شدن زعفران در بورس کالا انجام گردیده که می‌تواند به عنوان ابزاری شفاف، موثر و تعیین‌کننده در کشف قیمت صحیح زعفران و افزایش عمق این محصول در بورس نقش لازم را ایفا کند.
وی ادامه داد: کشاورزان می‌توانند با بهره‌گیری از ابزارهای بورسی از جمله گواهی سپرده و معاملات آتی در جبران نوسانات بورسی نقش‌آفرینی داشته باشند. ما معتقدیم کشاورزان باید به عنوان یکی از بازیگران اصلی در بازار سرمایه زعفران حضور پیدا کنند و اثرگذار باشند.
سحرخیز، هدف فعالان واقعی بازار زعفران را مدیریت ارزش این محصول استراتژیک و پایداری این بحث خواند، به نحوی که سود اکتسابی از تجارت زعفران به طور عادلانه میان تمامی اجزای زنجیره ارزش آن توزیع شود.
این عضو هیات نمایندگان اتاق مشهد خاطر نشان کرد: از آنجایی که مولفه قیمت، ارتباطی مستقیم با میزان عرضه و تقاضای محصول دارد، باید تلاش شود تا با مدیریت صحیح و هدفمند عرضه و همچنین برنامه‌ریزی برای افزایش میزان تقاضای زعفران (از طریق رشد صادرات و حذف قوانین دست و پاگیری که مانع صادرکردن آن توسط صادرکنندگان واقعی می‌شود)، ارزش این محصول به قیمت واقعی آن در بازارهای بین‌المللی نزدیک شده و با تشکیل شرکت‌های تخصصی کشاورزی- صادراتی سود واقعی حاصل شده نیز به طور عادلانه در کل زنجیره ارزش این محصول توزیع گردد.
* هم‌صدایی زنجیره ارزش زعفران حرکت در راستای منافع ملی است
«علی‌محمد شریعتی‌مقدم»، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه برگزاری این نشست نشان‌دهنده توجه به مسئولیت‌های اجتماعی و نگاه کلان پارلمان بخش خصوصی استان به مسائل اقتصادی این خطه است، اظهار داشت: این نشست موجب تعمیق بیش از پیش ارتباط میان کشاورزان و صنایع فرآوری، بسته‌بندی و صادرکنندگان این محصول شده و تعدد تشکل‌ها، واحدهای تولید، تعاونی‌ها و اصناف تولیدی شرکت‌کننده در این برنامه، نقطه عطفی در ارتقای این همکاری‌ها خواهد بود.
وی با تأکید بر اینکه نیازمند تعریف رویدادها و اقدامات جدیدی در حوزه زعفران هستیم تا مشکلات این بخش را به صورت ریشه‌ای حل و فصل نماییم، افزود: بخشی از این اقدامات مربوط به حوزه آموزش بوده و بخشی به شناسایی دقیق و با برنامه تولیدکنندگان و زعفران‌کاران باز می‌گردد. این اقدام به صادرکنندگان اجازه می‌دهد تا بدون حضور واسطه‌ها که بسیاری از اوقات نقش منفی و مخربی در این بازار ایفا می‌کنند، روابط مستقیم تجاری با کشاورزان برقرار کرده و کشاورزان نیز بتوانند محصول خود را با اطمینان و با قیمت مناسب به فروش برسانند.
شریعتی‌مقدم ادامه داد: گسترش این تعاملات همچنین می‌تواند به شفافیت روابط و راهبردها و شناخت کشاورزان از مسائل و مشکلاتی که بخش فرآوری و صادرات زعفران با آن روبه‌روست، کمک نماید. مسائل و مشکلاتی از جمله رفع تعهد ارزی و کاهش قیمت زعفران ایران در بازارهای جهانی بایستی برای کشاورزان و مسئولان محلی تبیین شود تا نگرش‌ها نسبت به صادرکنندگان این محصولات اصلاح گردد.
رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنانش بر لزوم افزایش بهره‌وری و راندمان تولید زعفران تاکید و خاطر نشان کرد: برای حفظ سهم خود در بازارهای جهانی باید به استفاده از روش‌های مدرن در تولید و فرآوری محصول بیاندیشیم؛ چراکه زعفران آخرین بازمانده از محصولاتی است که ما در آن مزیت نسبی داریم.
*کاهش میانگین برداشت زعفران در کشور
«منوچهر مالکی»، نماینده اتاق مشهد در شورای ملی زعفران نیز در بخش دیگری از این جلسه تریبون را در اختیار گرفت و گفت: حدود ۱۳۰ هزار هکتار زمین در کشور زیر کشت زعفران قرار دارد. این در حالی است که میانگین برداشت این محصول از حدود ۴ کیلوگرم در هکتار در برخی مناطق حتی به حدود ۱٫۵ کیلوگرم در هکتار نیز کاهش پیدا کرده است.
وی از جمله دلایل این مسئله را عدم استفاده صحیح از منابع آب و خاک عنوان کرد که موجب کاهش بهره‌وری اراضی این محصول شده است.
او با تاکید بر اینکه بایستی سازوکاری دقیق برای مدیریت صنعت زعفران با مشارکت همه ارکان مرتبط با آن تعریف شود، متذکر شد: اثرات چنین راهبردی قطعا کاهش خام‌فروشی این محصول و عرضه آن با ارزش افزوده بالاتر در بازار جهانی است. همچنین حلقه تولید در زنجیره ارزش این محصول نیز با چنین رویکردی، بهره حداکثری را از این محصول کسب خواهد نمود.
این زعفران‌کار نمونه در ادامه به ارائه پژوهشی در خصوص راهکارهای افزایش بهره‌وری در بخش تولید محصول زعفران ارائه نمود و بررسی‌های انجام شده پیرامون اقدامات لازم برای ارتقای کیفیت این محصول را تشریح کرد.
*تولید ۷۶ درصد زعفران کشور در خراسان رضوی
«غلامحسین ساربان»، معاون بهبود تولیدات گیاهی اداره کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در این جلسه با بیان اینکه ۷۶ درصد زعفران کشور در این استان تولید می‌شود، عنوان کرد: با این حال در سال‌های گذشته کشت این محصول به ۲۳ استان کشور افزایش یافته است.
وی با اشاره به لزوم افزایش بهره‌وری در مزارع کشت زعفران استان، تصریح کرد: بر این اساس با دستور استاندار خراسان رضوی، امسال باید برای ۱۰ هزار هکتار از مزارعی که کشت زعفران در آن‌ها انجام می‌گیرد، برنامه آموزش و ارزیابی اجرا شود تا از این طریق، میانگین برداشت زعفران به ۶ کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کند. از مجموع مزارعی تحت پوشش این طرح هستند، ۲ هزار هکتار آن در شهرستان زاوه قرار دارد.
وی با اشاره به گلایه برخی از کشاورزان نسبت به مشکلات خرید تضمینی زعفران، توضیح داد: کلید حل این مسئله در دستان کشاورزان است. فعالان این بخش باید برای آبیاری درست مزارع، تغذیه خاک و تهیه یک محصول سالم و بهداشتی اقدامات لازم را به کار بگیرند تا محصول باکیفیتی به عمل آورند و این امر در قیمت خرید هم موثر خواهد بود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی اداره کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی در ادامه پیشنهاداتی شامل ارائه آموزشهای لازم در بحث ارتقای کیفیت کشت به کشاورزان، ایجاد یک دفتر در سطح منطقه و بررسی راه‌هایی برای پشتیبانی مالی از کشاورزان را در راستای حل این مسائل و مشکلات مطرح نمود و خواستار انعکاس نظرات فعالان این حوزه برای اتخاذ راهبردهای موثرتر مدیریتی در این موضوع شد.
*حل مشکلات بخش صادرات زعفران باید در دستور کار متولیان امر قرار بگیرد
«محمد وفایی‌نژاد»، فرماندار شهرستان زاوه نیز در ادامه این نشست، عنوان کرد: کل سطح زیر کشت زعفران در کشور ۱۲۱ هزار هکتار است که از این میزان ۹۱ هزار هکتار در استان خراسان رضوی قرار دارد. در این میان، شهرستان زاوه با داشتن ۱۱ درصد سطح زیر کشت زعفران کشور و ۱۴ درصد سطح زیر کشت زعفران استان، بالاترین سهم را در این شاخص در اختیار دارد. با این حال همچنان با مشکلات بسیاری در کشت این محصول مواجه هستیم.
وی ادامه داد: نحوه کشت، استفاده از کود مناسب، مبارزه با آفات و بیماری‌ها و دقت کافی در انتخاب پیاز زعفران و توجه به مرغوبیت آن، مسائلی هستند که باید از سوی زعفران‌کاران زاوه‌ای مورد توجه ویژه قرار بگیرند.
وفایی‌نژاد، از فرایند برداشت و خشک کردن سنتی زعفران به عنوان یکی از عوامل موثر بر کیفیت این محصول یاد کرد و توضیح داد: قیمت حمایتی محصول، امری اساسی در تشویق و ترغیب کشاورزان است. این قیمت باید پایدار و منطقی باشد. به نظر می‌رسد که بهترین روش برای مدیریت بازار زعفران، خرید توافقی این محصول باشد. با این حال کم‌بودن تعداد خریداران بر روی کاهش قیمت محصول تاثیرگذار است. امیدواریم با اقدامات انجام شده شاهد وضعیت بهتری در بحث صنعت و بازار زعفران باشیم.
فرماندار زاوه خاطرنشان کرد: در مرحله آخر زنجیره ارزش زعفران، صادرکنندگان قرار دارند که از قضا نقش به‌سزایی در توسعه بازارهای جهانی این محصول ایفا می‌کنند.
وی، توسعه بازار و مباحث مرتبط با مبادلات بانکی در سطح بین‌المللی را دو مسئله اساسی موثر بر بحث توسعه صادرات زعفران عنوان کرد و گفت: حل مشکلات این حوزه، بایستی در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.
* لزوم احداث پالایشگاه زعفران در زاوه
«محمد رمضان‌زاده»، کشاورز نمونه و یکی از فعالان حوزه تولید این محصول در شهرستان زاوه نیز در این نشست با تاکید بر اینکه سال‌ها در مورد فرآوری زعفران و رعایت بهداشت صحبت شده؛ اما اقدامی عملی در این خصوص صورت نگرفته است، بیان کرد: در این راستا لازم است تا یک کارخانه و پالایشگاه فرآوری زعفران در منطقه ایجاد شود و تمامی تولیدکنندگان محصولات خود را جهت فرآوری به آن مرکز ارائه دهند. این اقدام موجب بهبود کیفیت و به تناسب آن، ارتقای بهای زعفران خواهد شد.
وی ادامه دامه داد: همچنین می‌توان با استفاده از ظرفیت دانشگاه‌های تربت حیدریه، دفتر زعفران را به منظور انجام کنترل‌های بهداشتی برای محصولات، ایجاد نمود.
گفتنی است؛ در بخش پایانی این نشست، پنلی به منظور طرح دیدگاه‌ها و طرح پرسش‌های کشاورزان از صادرکنندگان و مسئولان زعفران اداره کل جهاد کشاورزی استان برگزار شد.
