به گزارش توس اکو، محمدعلی نعمت‌نژاد امروز، ۵ مردادماه، در نشست خبری با اصحاب رسانه در محل شرکت آب‌منطقه‌ای خراسان رضوی با اعلام اینکه سال آبی جاری، رکورد خشک‌ترین سال‌ها در دهه‌های اخیر را شکسته است، تأکید کرد خراسان رضوی در آستانه بحران قرار دارد.

وی با اشاره به ثبت کمترین میزان بارندگی در استان، افزود: میانگین بارش‌ها در سال جاری به حدود ۱۲۶ میلی‌متر رسیده است که در مقایسه با سال گذشته ۲۴ درصد و در قیاس با میانگین بلندمدت، حدود ۳۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این آمار، وضعیت بحرانی کم‌آبی در استان را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

کاهش ۵۱ درصدی بارندگی در مشهد؛ منابع آبی تحت فشار

نعمت‌نژاد با اشاره به وضعیت وخیم آب در شهرستان مشهد، افزود: میزان بارندگی در این کلان‌شهر نسبت به سال گذشته ۵۱ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۴۰ درصد کاهش یافته است. این کاهش شدید بارندگی تأثیر منفی بر منابع آب سطحی و زیرزمینی گذاشته است؛ به‌طوری‌که بیشتر شهرهای استان از آب زیرزمینی استفاده می‌کنند و تنها مشهد و قوچان به منابع آب سطحی دسترسی دارند.

کاهش چشمگیر حجم مخازن سدها؛ هشدار بحران در تابستان

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی از کاهش شدید حجم مخازن سدهای استان خبر داد و عنوان کرد: در حال حاضر تنها ۱۳۶ میلیون مترمکعب از ظرفیت یک میلیارد و ۹۷۲ میلیون مترمکعبی مخازن استان پر است که نسبت به سال گذشته (۲۹۴ میلیون مترمکعب) کاهش چشمگیری داشته است. در مشهد نیز حجم ذخایر آب شرب به ۸۳ میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به سال گذشته (۲۲۵ میلیون مترمکعب) کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. وی با ابراز نگرانی شدید از وضعیت منابع آبی، تأکید کرد: با روند فعلی مصرف و کاهش ذخایر، تابستان و ماه‌های آینده با بحران جدی کم‌آبی مواجه خواهیم شد و نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت فوری هستیم.

پروژه‌های انتقال آب؛ امیدها و چالش‌ها

نعمت‌نژاد در خصوص پروژه‌های تأمین آب استان، به پیشرفت ۳۱ درصدی پروژه انتقال آب از دریای عمان اشاره کرد و گفت: طبق برنامه زمان‌بندی مصوب ۱۳۹۶، پیش‌بینی شده بود این پروژه‌ها تا سال ۱۴۱۰ به بهره‌برداری برسند، اما مجریان تاریخ را به ۱۴۰۶ تغییر داده‌اند که تحقق آن به تخصیص اعتبارات بستگی دارد.

سد شوریجه؛ کلیدی برای تأمین آب شرب مشهد

وی یکی از پروژه‌های کلیدی برای تأمین آب شرب مشهد را سد شوریجه دانست و افزود: این سد که در انتهای حوزه آبریز خود قرار دارد، از نظر فیزیکی ۸۳ درصد و سامانه انتقال آن ۵۲ درصد پیشرفت داشته است. کل آورده آب این پروژه ۲۹.۵ میلیون مترمکعب برآورد شده که ۲۲ میلیون مترمکعب آن تخصیص یافته است. از این مقدار، ۱۵ میلیون مترمکعب برای تأمین آب شرب و بهداشت مشهد، ۳ میلیون مترمکعب برای کنترل سیلاب و مابقی برای حفظ محیط زیست پایین‌دست در نظر گرفته شده است. برنامه فعلی حاکی از آن است که تا پایان سال جاری، مرحله آبگیری و بخش عمده‌ای از پروژه به بهره‌برداری برسد.

اصلاحات سامانه انتقال و تصفیه‌خانه؛ راهکاری برای کیفیت آب

نعمت‌نژاد ادامه داد: در بخش سامانه انتقال، اصلاحاتی در سال ۱۴۰۲ با هدف افزایش تأمین آب شرب مشهد انجام شده است. این سامانه شامل ۱۵.۶ کیلومتر خط انتقال، دو ایستگاه پمپاژ و مخزن تعادلی است. همچنین به دلیل کیفیت پایین و شوری آب در منطقه، طراحی و اجرای تصفیه‌خانه‌ای در مشهد پیش‌بینی شده تا بتوان از منابع آب زیرزمینی و آب انتقالی به‌طور همزمان استفاده کرد. بهره‌برداری موقت از این سامانه برای سه ماه در اوج مصرف تابستانی برنامه‌ریزی شده است.

برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی؛ زنگ خطر فرونشست زمین

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با بیان اینکه برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی مشهد، نگرانی‌ها درباره فرونشست زمین را افزایش داده است، افزود: تعداد چاه‌های مجاز در استان ۱۶ هزار و ۱۷۴ حلقه است که بیش از ۹ هزار حلقه آن مربوط به کشاورزی است. حجم برداشت مجاز حدود ۳ تا ۳.۵ میلیارد مترمکعب برآورد شده است. با این حال، حجم واقعی تجدیدپذیر منابع آب زیرزمینی استان ۲.۲۳۱ میلیارد متر مکعب است و برداشت واقعی نزدیک به ۴ میلیارد متر مکعب است که بیش از دو برابر ظرفیت تجدیدپذیر است. این برداشت بی‌رویه منجر به افت سطح آبخوان‌ها، فرونشست زمین و تغییرات کیفی در منابع آب شده است.

دشت مشهد؛ نمونه‌ای از بحران آب زیرزمینی

وی با بیان اینکه دشت مشهد نمونه‌ای از این بحران است، اظهار کرد: وزارت نیرو پیش از این با جمعیتی حدود ۴۰۰ هزار نفر، این منطقه را ممنوعه و برداشت بیشتر از حد مجاز را ممنوع اعلام کرده بود. حال با جمعیت بیش از ۵ میلیون نفر و عدم افزایش منابع آبی، فشار بر آبخوان‌ها تشدید شده است. این وضعیت منجر به افزایش فرونشست زمین در بخش‌هایی از مشهد و افت کیفی آب‌های زیرزمینی شده و نگرانی‌ها درباره آینده منابع آبی و توسعه پایدار منطقه را افزایش داده است.