دکتر سیّد محمدعلی رضوی طی سخنانی در  این همایش که امروز دوشنبه ۲۴ مهرماه ۱۴۰۲ در محل هتل پلاس برگزار شد، با اشاره به شعار بین المللی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد با عنوان آب زندگی است، آب غذاست گفت: این شعار می خواهد اهمیت آب را برای جهانیان روشن کند و به دولت ها هشدار دهد که مسئله آب را باید بسیار جدی بگیرند.

وی با بیان اینکه ما در عصری زندگی می‌کنیم که آب، این منبع طبیعی گران قیمت و ارزشمند در حال اتمام است، افزود: اگرچه حدود ۷۰ درصد زمین از آب تشکیل شده، ولی فقط دو و نیم درصد آن قابل استفاده برای ما است و متاسفانه در دو دهه اخیر ۲۰ درصد این آب شرب کاهش یافته است.

رضوی با اشاره به تغییر کیفیت آب قابل مصرف بر اثر رشد فناوری و سبک زندگی ماشینی گفت: فائو خواسته با طرح این شعار دولت‌ها را هشیار کند و هشداری بدهد که مساله آب را باید جدی گرفت.

رئیس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی با این پیش بینی که به نظر می‌رسد آب در دهه‌های آینده عامل جنگ بین کشور‌ها باشد، اظهار داشت: متاسفانه کشور‌هایی که تنش‌های آبی دارند در حال گسترش اند و ما مشکلات آبی را اطراف خودمان می‌بینیم.

وی افزود: الان خیلی خوب لمس می‌کنیم که نسبت به دو سه دهه قبل، خیلی از روستا‌ها به دلیل مشکلات آب و نبود آب از بین رفتند و طبیعتا اگر این موضوع را مدیریت نکنیم می‌تواند یک بحران برای کشور‌هایی مثل ما که کشور‌هایی خشک و نیمه خشکیم ایجاد کند.

رضوی با اشاره به توجه ویژه اسلام به آب و تاکید بر مصرف بهینه این موهبت الهی، گفت: در شریعت اسلام و در دین ما توجه ویژه‌ای به آب شده و خالق هستی در قرآن اهمیت آن را برای ما تبیین کرده است. آب در قرآن به عنوان عامل حیات، خلقت، رزق، برکت، طهارت و گوارایی و امثالهم معرفی شده و نکته جالب این است که در قرآن آب به عنوان یک منبعی که دارای قدر و منزلت است توجه شده است.

رئیس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی تصریح کرد: ما هم باید در مصرف آب اصراف نکنیم و همانگونه که تاکید شده؛ مثل غذا‌های دیگر بخوریم و بیاشامیم، ولی اسراف نکنیم، زیرا خداوند مسرفان را دوست ندارد.

وی با اشاره به نامگذاری ۱۶ اکتبر مصادف با ۲۴ مهر به عنوان روز جهانی غذا، گفت: اگر بخواهیم امروز که روز جهانی غذاست هم بحث شرعی و هم بحث ملی و هم بحث قانونیش را درنظر بگیریم می‌طلبد که در مورد مساله آب که ارتباط مستقیمی با امنیت غذایی دارد در این همایش‌ها و در این کنفرانس‌ها توجه خاص و ویژه‌ای داشته باشیم.

رضوی با بیان اینکه با این مقدمه وارد بحث امنیت غذایی می‌شوم، موارد مطرح شده در برنامه هفتم توسعه را ناکافی خواند و اظهار داشت: واقعیت این است که در حوزه امنیت غذایی که یکی از ارکان امنیت ملی هر کشوری است و در سند توسعه هفتم هم جزو رکن هفتم سند دیده شده، ما چشم انداز‌های خوبی را ندیدیم.

وی انسان‌ها را خودخواه‌ترین موجودات روی زمین توصیف کرد و گفت: حال زمین به اعتقاد من اصلا خوب نیست، حال محیط زیست ما خوب نیست و در دو قرن اخیر منابع طبیعی را از بین برده ایم و دستاورد‌های تکنولوژی در حقیقت نابودی منابع طبیعی زمین را در پی داشته است.

رئیس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی تصریح کرد: علی رغم این که غذای کافی در جهان داریم، ولی حدود یک میلیارد نفر در جهان از گرسنگی رنج می‌برند.

رضوی افزود: همزمان با گرسنگی یک میلیارد انسان، از آن طرف حدود سه میلیارد نفر از چاقی رنج می‌برند و این یعنی تعادلی در دستیابی به غذا که همان تعریف امنیت غذایی است وجود ندارد.

وی افزود: چالش‌های عمده‌ای که در سراسر جهان درخصوص امنیت غذایی وجود دارد، عمده ترینش مشکل گرسنگی است که می‌تواند رشد غیرطبیعی را در کودکان ایجاد کند و منجر به سوء تغذیه و در نهایت مرگ شود.

رئیس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی با بیان اینکه آمار گرسنگی در ایران کمتر از میانگین جهانی است، افزود: گرسنگی در ایران زیر ۱۰ درصد است که از متوسط جهانی نیز پایین‌تر است، ولی به نظرم به شکل مطلوبی غذای ایمن و سالم نسبت به برخی از کشور‌ها نداریم که ناشی از توسعه صنعتی است.

رضوی با اشاره به فراگیر بودن مشکلات ناشی از توسعه صنعتی گفت: کدام صنعت غذایی امروز است که از افزودنی‌ها و شوینده‌ها استفاده نکند و یا کشاورزی که سم و کود شیمیایی بکار نبرد؟ اگر واقعا به اطراف مان نگاه آیا می‌توانیم به این سوال جواب بدهیم که ما غذای ایمنی تولید می‌کنیم. تصور می‌کنم اگر صادقانه بخواهیم نگاه کنیم ما در حال حاضر غذای ایمنی تولید نمی‌کنیم و این وظیفه سنگینی را روی دوش همه ما در طول زنجیره تولید غذا تا مصرف می‌گذارد.

وی ناامنی غذایی را واقعیتی تلخ توصیف کرد و گفت: از هر ۹ نفر یک نفر در جهان گرسنه است و ۶۰ درصد گرسنگان خانم‌ها و ۷۰ درصدشان روستایی اند.

رئیس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی افزود: مرگ و میر سالانه گرسنگی از مجموعه مرگ و میر مالاریا، سیل و ایدز بیشتر است لذا این سوال مطرح می‌شود که بهداشت مهم‌تر است یا درمان؟ پیشگیری مهم‌تر است یا درمان؟

وی با تاکید بر اینکه باید غذای سالم تولید کنیم، اظهار داشت: حدود ۴۵ درصد از مرگ و میر نوزادان بر اثر سوء تغذیه است که ۱۵۱ میلیون مورد آن کودکان زیر ۵ سال اند.

رضوی افزود: از آن طرف نگاه می‌کنیم می‌بینیم که یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون نفر که یک چهارم جمعیت جهان است اضافه وزن دارند و با مشکل چاقی مواجه اند که در کشور خودمان هم با این معضل مواجهیم.

وی با تاکید براینکه باید به رژیم غذایی سالم توجه کنیم، هدف از برگزاری این همایش را برداشتن گامی در این مسیر عنوان کرد و گفت: با همه این اوضاع اگر ما همین مدیریت جهانی را پیش ببریم پیش بینی می‌شود سال ۲۰۳۰ هم حدود ۷۰۰ میلیون نفر با گرسنگی همچنان روبرو می‌شوند.

باید برای امنیت غذایی جایگاه تعیین کرد

اسکندر زند، دبیر کمیسیون تدوین سند ملی دانش‌بنیان کشاورزی و غذا و همچنین مشاور وزیر جهاد کشاورزی ایران در ادامه این همایش اظهار کرد: مسئله امنیت غذایی بسیار بااهمیت بوده که گفتمان امنیت غذایی درست به آن پرداخته است و غفلت از این مسئله به امنیت غذایی کشور لطمه می‌زند.

وی افزود: در سال۲۰۵۰ باید برای ۹میلیارد نفر جمعیت غذا وجود داشته باشد درحالی‌که منابع طبیعی رو به کاهش است. در گذشته برای تأمین غذا با این دست چالش‌ها مواجه نبودیم، اما اکنون با چالش زیست‌محیطی و آلایندگی مواجهیم. در پنجاه سال آینده با توجه به رشد جمعیت باید تأمین غذای سالم داشته باشیم.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: در گذشته امنیت غذایی در تهیه غذا خلاصه می‌شد، اما به مرور زمان با افزایش جمعیت و وجود آلاینده‌ها مسئله سلامت و کیفیت غذا مطرح شد و پس از کاهش منابع طبیعی مسئله پایداری و ثبات در امنیت غذایی نیز مطرح شد.

زند با تأکید بر اینکه در امنیت غذایی موضوع مردمی که همواره دسترسی به غذا ندارند هم مطرح است، بیان کرد: دسترسی فیزیکی، اقتصادی و ترجیحات غذایی نیز جزو امنیت غذایی مطرح است. باید تلاش کنیم موضوع امنیت غذایی را در کشور به صورت درست جابیندازیم. اگر فراوانی محصول باشد اما قدرت خرید نباشد این موضوع نیز در بحث امنیت غذایی مطرح است، ضمن اینکه امنیت غذایی تنها در کشاورزی نیست و تمام بخش‌ها در آن نقش دارند.

وی افزود: باید برای امنیت غذایی جایگاه تعیین کرده و زیرساخت‌های آن را مشخص کنیم. یکی از چالش‌های بزرگ آلاینده‌‎هاست که یک سوم آن ناشی از کشاورزی و‌ گاز‌های گلخانه‌ای است و در جهان به این موضوع بسیار پرداخته‌اند.

مشاور وزیر جهادکشاورزی گفت: جهان در پی افزایش تاب‌آوری است و هزینه‌های واقعی تولید شامل آسیب بخش‌های منابع طبیعی در هزینه تمام شده نیز است. حدود ۳میلیاردنفر در جهان قدرت خرید غذای مطلوب ندارند. عدالت غذایی و فناوری‌های نوآورانه که بتواند امنیت غذایی را تأمین کند از مباحث مهم دنیاست.

زند در نهایت خاطرنشان کرد: امنیت غذایی دچار پیچیدگی‌هایی در جهان است که ما به آن کم پرداختیم، حاکمیت‌ها در مسئله غذایی به‌طور ویژه در حوزه کشاورزی تمرکز می‌کنند درحالی‌که حوزه کشاورزی و غذا از یکدیگر جدا نیستند و باید به هردوی آن پرداخته شود.

در ضمن در ادامه این همایش پانل تخصصی در موضوعات صنعت غذا، ایمنی و سلامت ، کشاورزی و اقتصاد و بازرگانی  و در انتها میزگرد روز جهانی غذا با حضور نمایندگان صنعت، سازمان های اجرایی و نظارتی ، مقامات دولتی  و بخش تحقیقات برگزار شد.