جلسه کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی مشهد، به منظور بررسی مشکلات فعالان این حوزه در سال جاری و تعیین راهبردها و پیگیری ها در سال آتی، با حضور فعالان این حوزه و نمایندگان تشکل‌های مرتبط و دستگاه‌های متولی برگزار شد.

محمد حسین روشنک، رئیس این کمیسیون در ابتدای این جلسه، با تاکید بر اینکه، برگزار رویدادهای مرتبط با حوزه صادرات باید با دقت و با نگاهی به کسب ظرفیت های جدید در حوزه بازرگانی خارجی کشورمان باشد، عنوان کرد: از سازمان توسعه تجارت می‌خواهیم در تعامل با اتاق های بازرگانی، اتاق های مشترک و اتحادیه صادرکنندگان مجوز برگزاری نمایشگاه‌ها و رویدادهای مرتبط با این بخش را صادر کند.

وی به برگزاری نمایشگاه اخیر ایران در تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: برای رونق بیشتر این نمایشگاه باید هزینه‌های بیشتری صرف و رویکرد هدفمندتری اتخاذ می‌شد. در ادوار گذشته اعطای بعضی جوایز و مشوق‌ها کمک می کرد تا بنگاه های اقتصادی و شرکت‌ها به امید جبران هزینه خود از این طریق، مشارکت بیشتری در این بحث داشته باشند.

وی خواستار اتخاذ راهبرد بهتر و برنامه ریزی موثرتر برای نمایشگاه‌هایی از این دست شد و عنوان کرد: برای برگزاری نمایشگاه باید از یک ماه قبل در شهر دوشنبه رویداد تبلیغ می شد تا جامعه هدف این نمایشگاه از رویداد اطلاع پیدا می کردند و نتیجه بهتری از این تلاش، حاصل می آمد.

*ضعف تبلیغات در برگزاری نمایشگاه تاجیکستان

کاظم شیردل، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی نیز با صحه گذاشتن بر نکات عنوان شده، گفت: در نمایشگاه تاجیکستان، شرکت های خوبی از بخش خصوصی ایران حضور داشتند اما ضعف هایی از سوی برگزارکننده وجود داشت که تذکرات لازم به آنان داده شد و در این رابطه جلسه ای با سفیر ایران در تاجیکستان برگزار شد و یکسری از کم و کاستی ها منعکس گردید.

وی بر اصلاح رویه ها و کیفیت بخشی به روند برپایی این چنین نمایشگاه هایی تاکید کرد و خواستار آسیب شناسی و احصاء نواقص این بخش شد.

*ضرورت تهیه طرح توجیهی برای بازار تاجیکستان

در بخش دیگری از این جلسه حسین محمدیان، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی در سخنانی عنوان کرد: برپایی نمایشگاه در کشورهای هدف صادراتی، مستلزم رویکردهای حرفه ای است. ایران از منظر برگزاری نمایشگاه خارجی فاصله بسیار زیادی با ترکیه و امارات دارد. لذا اگر رویدادهایی از این دست بخواهد تکرار تجارب ناموفق گذشته باشد، نتیجه‌ای رقم نخواهد خورد.

وی با بیان اینکه بهتر است برگزاری نمایشگاه به مجری ذی صلاح واگذار شود، تصریح کرد: شرکت ها برای حضور در نمایشگاه های بین المللی باید انتخاب شوند تا محصول آن ها متناسب با نیاز بازار هدف باشد. اگر کالایی در نمایشگاه عرضه شود که کشور مذکور خود تولیدکننده عمده آن است و بازار آن کشور رغبتی به کالای صادراتی در آن رده نداشته باشد، آن وقت تلاشی بیهوده رقم خورده است.

نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی یادآور شد: هزینه های حضور در نمایشگاه باید شفاف شود و مابه ازای هزینه هایی که اخذ می شود، خدمات ارائه گردد.

وی تصریح کرد: عدم پاسخگویی مسئولین نمایشگاه مشکل دیگری است که عمدتا بخش خصوصی با آن مواجه می باشد. این در حالی است که مستمرا باید نیازهای شرکت های حاضر در نمایشگاه ها رصد شود و مشکلات احتمالی، رتق و فتق گردد.

محمدیان با بیان اینکه بانک اطلاعاتی بازدیدکنندگان از نمایشگاه باید در اختیار بخش خصوصی گذاشته شود، بیان کرد: چندان مردم عادی از نمایشگاه تاجیکستان بازدید نداشتند.

او بر تبلیغ نمایشگاه ها در جامعه هدف کشورهای میزبان تاکید کرد و خواستار تهیه یک طرح توجیهی برای بازار این کشور شد.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: آن چه که مسلم است طی سال های اخیر ساخت و ساز در تاجیکستان افزایش یافته است اما ایران هیچ سهمی در این حوزه ندارد. در این رابطه بخش خصوصی به سفیر پیشنهاد داده تا مهندسین ناظر شهر دوشنبه را دعوت کنند و برای آنان کلاس آموزشی برگزار کنیم، چرا که به هر میزان سطح فنی این دوستان ارتقا پیدا کند، در آن جا بازار برای کالای ایرانی بستر بهتری پیدا خواهد کرد که از این طرح استقبال شد. حال امید می رود بتوانیم در سال ۱۴۰۱ از مهندسین ناظر شهر دوشنبه دعوت به عمل آوریم. چنان که در بحث برق حاضر هستیم تا دانش لازم را در این حوزه انتقال دهیم. در این رابطه لازم است تا نمایشگاهی در مشهد برگزار شود و از فعالان موثر در حوزه ساخت و ساز تاجیکستان برای برگزاری این رویداد دعوت به عمل آید.

*تفویض صدور مجوز نمایشگاه ها به استان ها تقاضای ماست

در ادامه علی غفوری مقدم، معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با بیان اینکه آسیب شناسی نمایشگاه های بین المللی اقدام بسیار مطلوبی است، تصریح کرد: هدف از برگزاری رویدادهایی از این دست، عرضه ظرفیت ها و توانمندی های کشورمان و ایجاد فرصت های جدید در بازار کشورهای هدف است.

وی ادامه داد: ضرورت دارد تا روند برگزاری نمایشگاه های بین المللی در اتاق بازرگانی آسیب شناسی شود و سپس نتایج آن در کمیته پایش تجارت خارجی سازمان صمت مطرح و مصوب شود و این مصوبات نیز در قالب پیشنهاد به کارگروه توسعه صادرات ارسال شود. صرف نظر از متولی برگزار کننده نمایشگاه، نتایج حاصل از این رویدادها بسیار حائز اهمیت است.

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی به تحولاتی اشاره کرد که می توانند فرصت های بیشتری را برای بخش صادرات رقم بزنند و گفت: اگر مذاکرات وین به سرانجامی برسد، با شرایط جدیدی در حوزه تجارت جهانی مواجه می شویم. کمااینکه که قبلا هم چنین اتفاقاتی افتاده است. در واقع ما با یک فضای بازتر نسبت به گذشته مواجه خواهیم بود اما آیا می توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم و یا باز هم شاهد فرصت سوزی در این حوزه خواهیم بود.

غفوری مقدم در رابطه با صدور مجوز نمایشگاه های خارجی، تصریح کرد: در مقطعی براساس مصوبه دولت، صدور مجوز نمایشگاه ها به استان ها تفویض شد و چون این مهم نتیجه نداد این مقوله به سازمان توسعه تجارت سپرده شد. در چند سال اخیر در این خصوص مکاتباتی انجام گرفته اما از فرصت حضور هیات همراه استفاده می کنیم و یکی از درخواست های ما تفویض اختیار برای صدور مجوز نمایشگاه های خارجی به استان ها است، چرا که دستگاه های متولی استانی، آشنایی بیشتری با ظرفیت های صادراتی خطه خود دارند و بازارهای آن را نیز بهتر می شناسند.

*آسیب شناسی برگزاری نمایشگاه های خارجی، مستلزم پژوهشی جامع است

محمود سیادت، نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی در همین رابطه به ایراد سخن پرداخت و تصریح کرد: قطعا برگزاری نمایشگاه های بین المللی به لحاظ شکلی دارای آسیب هایی است، و به منظور ارتقای بهره وری در چنین رویدادهایی لازم است تا ابعاد کار مورد مداقه و بررسی علمی قرار بگیرد.

وی ادامه داد: در این حوزه ضرورت دارد تا نخست نگاه و رویکرد ما اصلاح شود. آن چه که مسلم است باید نمایشگاه های تخصصی با برنامه ریزی قبلی و به دور از هر گونه تشریفات برگزار شود، چرا که قطعا اثربخشی برگزاری این نمایشگاه ها بیشتر است و آسیب های آن نیز قطعا کمتر خواهد بود. همچنین ضرورت دارد تا در صورت بروز نقص و ضعف در روند برگزاری یک نمایشگاه، نسبت به جریمه مجری آن اقدام شود.

وی خاطرنشان کرد: شرایط کشور ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و … طی سال های اخیر تغییر پیدا کرده است اما متاسفانه روند برگزاری نمایشگاه هایی که قرار است توان اقتصادی کشورمان را به نمایش بگذارد، از سوی ایران هیچ تغییر و تحول محسوسی نداشته است، پس نمی توان نتایج شاخصی را در این رابطه انتظار داشت.

سیادت اظهار کرد: طی سال های اخیر کالاهای صادراتی ایرانی محدود بوده و در حال حاضر نیز محدودتر شده است. با توجه به این مساله ما باید نسبت به عرضه همان ۱۰ الی ۱۵ گروه کالایی خاص دارای مزیت نسبی در نمایشگاه های بین المللی اقدام کنیم.

*تخصصی شدن نمایشگاه های بین المللی باید در کانون توجه قرار گیرد

در ادامه، هادی حقیقی، مسئول هماهنگی بازارچه های مرزی خراسان رضوی نیز در همین خصوص گفت: نظرات بخش خصوصی حاکی از آن است که دوستان نسبت به برگزاری نمایشگاه های بین المللی به نام کشورمان در مقاصد هدف، حساسیت هایی دارند و این مهم بسیار ارزشمند است. قطعا برای رفع نواقص باید در حوزه اجرای نمایشگاه مشارکت فعالانه ای صورت بگیرد چنان که در سال آینده پیش بینی نمایشگاه ترکمنستان را داریم. ضرورت دارد که بخش خصوصی در این نمایشگاه حضور فعال و مستمری داشته باشد.

وی یادآور شد: مسئولین سازمان توسعه تجارت مجوزهایی را به مجریان نمایشگاهی ارائه می کنند و شرایط خاصی برای برگزاری نمایشگاه در نظر می گیرند. به طور مثال، برای برگزاری نمایشگاه باید حداقل ۱۰۰ شرکت در مساحتی حدود هزار متر حضور داشته باشند. لذا با این معیارها، کار عملیاتی می شود.

وی از پتانسیل های بازار تاجیکستان و سهم کشورمان در این بازار سخن گفت و بر ارتقای کیفی نمایشگاه های خارجی بعدی که به نام کشورمان برگزار خواهند شد، تاکید کرد.

*ضرورت انجام تحقیقات بازار برای هر یک از کشورهای همسایه

محمد علی امیرفخریان، رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن وتجارت خراسان رضوی نیز تریبون را در اختیار گرفت و گفت: برگزاری نمایشگاه های بین المللی از اهمیت بسزایی برخوردار است، اما چندین سال است که نمایشگاه های بین المللی برگزار می شوند اما در نهایت بازخورد و نتیجه دلخواه کسب نمی شود. به همین استناد نیز ضرورت دارد تا به آسیب شناسی مشکلات موجود بپردازیم.

وی اظهار داشت: در سال گذشته، سه نمایشگاه برگزار شد که دو مورد آن به صورت پاویون نمایشگاهی و یکی نمایشگاه به صورت اختصاصی (نمایشگاه تاجیکستان) بود. سطح رضایت از دو نمایشگاهی که به صورت پاویون برگزار شد، بسیار بالا بود و در نهایت منجر به ایجاد دفتری در کراچی پاکستان برای پیگیری مسائل و موضوعات شد اما نمایشگاه اختصاصی با اهداف ما فاصله بسیاری دارد و نتوانسته نیاز واحدهای تجاری را رفع کند. برای حل این مساله باید سیکل طبیعی نمایشگاه طی شود و اعلام نیاز و بررسی براساس تحقیقات بازار است که توسط اتاق انجام می گیرد.

امیرفخریان تصریح کرد: اگر اتحادیه صادرکنندگان و اتاق بازرگانی به بحث تحقیقات بازار ورود پیدا کنند و برای هر کشوری به صورت اختصاصی این مهم را به انجام برسانند، گام مهمی برای توسعه صادرات برداشته می شود.

حسین انتظار یزدی، نماینده دفتر وزارت امور خارجه در شمال و شرق کشور نیز در سخنانی عنوان کرد: شهرداری مشهد اخیرا اقداماتی را در حوزه تجارت کلید زده است و وارد حوزه تجارت بین الملل شده است. شهرداری در این رابطه میز دیپلماسی شهری تدارک دیده که چهار کشور هدف را در این زمینه مدنظر دارد.

وی ادامه داد: گویا شهرداری مشهد به دنبال سرمایه گذاری خارجی و صادرات است. شاهد این مدعا حضور شهرداری در نمایشگاه های بین المللی تاجیکستان و دعوت از شهردار دوشنبه برای حضور در مشهد است.

*ضرورت اصلاح رویکرد مسئولین به حوزه تجارت خارجی

در بخش دیگری از این جلسه بار دیگر محمد حسین روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی تریبون را در اختیار گرفت و بیان کرد: همگان بر وضعیت تجارت در سال ۱۴۰۰ واقف هستیم. یکی از معضلات موجود این است که صادرکنندگان اصلی به حاشیه رفته اند.

وی اضافه کرد: متاسفانه رویکرد و نگاه مسئولین به تاجر و بازرگانان خوب و توام با حمایتگری نیست، در حالیکه توسعه اقتصاد به نوعی در پیوند با این بحث است.

حسین خانی زاده، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در همین خصوص گفت: نمایشگاه بین المللی یک ظرفیت مهم است اما در استان ما همواره نوعی فرصت سوزی رقم خورده است و این روند ادامه خواهد داشت. در این خصوص باید یک گزارش هزینه‌فایده برای هر نمایشگاهی استخراج شود. مرکز پژوهش ها و کمیسیون تجارت باید آسیب شناسی در خصوص نحوه برگزاری نمایشگاه داشته باشند.

وی عنوان کرد: شرایط ازبکستان، تاجیکستان و … با گذشته متفاوت است اما روند برگزاری نمایشگاه بین المللی توسط ایران هیچ تفاوتی با گذشته ندارد.

مرتضی قندچی، رئیس هیات مدیره اتحادیه کارگزاران گمرکی خراسان نیز در سخنانی تصریح کرد: در تمام دنیا نمایشگاه ها به صورت تخصصی برگزار می شود و نمایشگاه ها دارای غرفه گردان هستند و این افراد به چند زبان مسلط هستند. کاش هزینه های برگزاری نمایشگاه بین المللی تاجیکستان برای شرکت در نمایشگاه اکسپو صرف می شد.

*مسیر تجارت خارجی را اشتباه طی کرده ایم

در ادامه مجید محمدنژاد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی و نایب رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد نیز در همین خصوص تصریح کرد: ما اصلا مسیر را در تجارت خارجی اشتباه رفته ایم و باید ساختارها و تفکراتمان را تغییر دهیم. بخش خصوصی قبل از برگزاری نمایشگاه باید مطالبه گری لازم را داشته باشد و این مطالبات باید صورت جلسه شود.

وی بیان کرد: از سوی یک شرکت ایرانی گمانه زنی برای برگزاری نمایشگاه در عشق آباد انجام گرفته است. این در حالی است که این کشور همسایه تا پایان سال ۲۰۲۱ برنامه ای برای ورود اتباع به کشورش ندارد هنوز هم در ۶ ماهه دوم سال جاری، برنامه ای در این رابطه ندارد. لذا ما باید با این مسائل به طور منطقی رفتار کنیم.

*ضرورت تهیه ژورنالی تخصصی برای معرفی ظرفیت های صادراتی استان

محسن پورقاسمی، دبیر اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این جلسه بیان کرد: حوزه فناوری اطلاعات در پی شیوع کرونا در دنیا پررنگ تر از گذشته شد که پرداختن به این مساله در کمیسیون تجارت جای کار بسیاری دارد. در سال آینده باید برنامه ویژه ای در این رابطه تدارک دیده شود.

وی ادامه داد: اگر ژورنالی تخصصی برای معرفی ظرفیت های صادراتی چه به صورت دیجیتال و چه به شکل فیزیکی تهیه شود، کمک بزرگی به حوزه تجارت خارجی کشورمان خواهد بود. این ژورنال باید از طریق اتاق های بازرگانی به رایزن های بازرگانی برای معرفی ظرفیت های استان در تمامی موضوعات، ارائه شود. این اطلاعات باید از تمامی تشکل ها گردآوری شود و در یک پکیج جامع در اختیار سایر کشورها قرار بگیرد.

*حذف ارز نیما از برخی کالاهای غیرضرور گامی در جهت توسعه صادرات

علی شریعتی مقدم، رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در بخش پایانی این جلسه اظهار کرد: یکی از مشکلات ما این است که تمرکز نداریم و با ابزارهای نوین بازاریابی و جذب سرمایه آشنایی نداشته ایم لذا ضرورت دارد به طور جدی به این حوزه ورود شود. همچنین باید مدیریت را در بالاترین سطح به کار بگیریم.

شریعتی مقدم تصریح کرد: درحال راه اندازی مرکز توسعه کسب و کارهای نوین می باشیم که در حوزه خدمات، اطلاعات، آموزش، تجارت فعالیت دارد و ذیل این موارد ارتقای زنجیره ارزش با نگاه توسعه تجارت در کانون توجه قرار می گیرد.

رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی خراسان رضوی خاطر نشان کرد: خوشبختانه پس از مدت ها پیگیری، تیم جدید وزارت صنایع موافقت کردند که تا به محصولاتی مانند قهوه، گیاهان دارویی و برخی کالاهای غیرضروری ارز نیما اختصاص ندهند و در این رابطه کارهایی آغاز شده است و از اول سال این طرح اجرایی می شود که این مساله سبب خواهد شد تا ارز حاصل از صادرات ارزان تر فروخته نشود و این گامی مثبت در حوزه صادرات خواهد بود.