مرتضی افقه، اقتصاددان با بیان اینکه ساختارهای اقتصادی و اجتماعی در ایران نقدینگی‌زا است معتقد است تا وقتی فکری به حال ساختارها نشود، اتفاق مثبتی در این زمینه رقم نخواهد خورد. به اعتقاد او موانع کسب و کار در تولید و نیز ساختارهای معیوب موجب شده تا نقدینگی افزایش داشته باشد و این روند باید اصلاح شود. او می گوید: متاسفانه دولت به فکر اصلاح ساختارها نیست. اگر بخواهیم نقدینگی را کنترل کنیم دولت باید به فکر اصلاح ساختارها بیافتد. این موضوع زمانبر خواهد بود. اما هیچ وقت برای انجام آن دیر نیست. البته باید گفت تداوم روند کنونی زیاد طول نخواهد کشید. چراکه صبر مردم تمام شده است و هر تعللی در این زمینه تنش‌های سیاسی و اجتماعی در پی خواهد داشت. بنابراین دولت باید هرچه سریعتر برای اصلاح ساختارهای نقدینگی‌زا دست بجنباند تا شاهد بحرانی دوباره نباشیم.
رشد نقدینگی در ۱۴۰۱ نزولی نماند
آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد اگرچه دولت توانسته در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ روند رشد نقدینگی را نزولی کند اما این روند از مهرماه تغییر کرده و وارد سیر صعودی شد؛ هرچند هنوز رشد آن کمتر از سال ۱۴۰۰ است. طبق آماری که بانک مرکزی منتشر کرده، بعد از آنکه پایه پولی از رقم ۲۶۵ هزار میلیارد تومان در سال ۹۷ به رشد چشم‌گیری در پایان سال ۱۴۰۰ به ۶۰۳ هزار میلیارد تومان رسید، در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ نیز این متغیر پولی ۱۴٫۴ درصد رشد کرده و در پایان شهریور ماه رقم ۶۹۰ هزار میلیارد تومان را به ثبت رسانده است. این در حالی است که پایه پولی در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ معادل ۱۳٫۱ درصد رشد کرده بود.
از سوی دیگر، حجم نقدینگی در اقتصاد ایران در سال ۹۷ معادل ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان بوده است که با ثبت صعودی پرقدرت، سال ۱۴۰۰ را با ثبت رقم ۴,۸۳۲ هزار میلیارد تومان به پایان رسانده است. پس از آن نیز نقدینگی در سه‌ماهه نخست سال جاری به ۵,۱۰۵ هزار میلیارد تومان رسید و در سه‌ماهه دوم، معادل ۵,۵۹۵ هزار میلیارد تومان ثبت شد که حاکی از رشد ۱۵٫۸ درصدی این متغیر از ابتدای سال ۱۴۰۱ است که نشان می‌دهد در مقایسه با رشد ۱۷ درصدی در دوره مشابه سال قبل آهنگ رشد آن کندتر شده است. اما این روند نزولی با فرا رسیدن فصل پاییز ادامه پیدا نکرد.
طبق گزارش بانک مرکزی، پایه پولی تنها در طول مهر ماه ۱۴۰۱ جهشی ۳٫۲ درصدی را رقم زده و به ۷۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. رشد ماهانه پایه پولی در مهر ماه به بیشترین حد خود در ۵ ماه گذشته رسیده است. به علاوه، پایه پولی در طول ۷ ماه ۱۴۰۱، معادل ۱۸ درصد رشد کرده است. این رشد ۱۸ درصدی، بیشترین افزایش پایه پولی در ۷ ماه ابتدایی سال از سال ۱۳۸۰ تاکنون است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که از ۱۱۰ هزار میلیارد تومانی که تا مهر ماه سال ۱۴۰۱ به پایه پولی افزوده شده است، ۴۱ هزار میلیارد تومان مربوط به رشد خالص بدهی‌های بخش دولتی به بانک مرکزی است. موضوعی که نشان‌دهنده آن است که همچنان بانک مرکزی به عنوان یکی از منابع تأمین کسری بودجه دولت عمل می‌کند. همچنین نرخ رشد نقدینگی در آذرماه ۳۳٫۴ درصد ثبت شد که نسبت به رشد ۲۷٫۴ درصدی دوره مشابه سال قبل ۶ درصد افزایش یافته است. همین‌طور در دی با ۰٫۷ درصد افزایش به ۳۴٫۱ درصد رسیده و با یک روند صعودی عدد ۶ هزار و ۳۶ هزار میلیارد تومان را ثبت کرده است. بررسی رشد ماهانه نقدینگی در این ماه هم نشان می‌دهد در این مقطع ۰٫۵ درصد سرعت رشد آن بیشتر از ماه قبل شده است. اگرچه دولت و وزارت اقتصاد بر کنترل نقدینگی تأکیددارند اما به نظر می‌رسد روند صعودی این شاخص مهم تورم ساز در ماه‌های بعدی هم ادامه داشته باشد.
