به گزارش توس اکو، علی شکاری روز چهارشنبه در نشست خبری با اصحاب رسانه در آستانه روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی و خشک‌سالی که در محل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی برگزار شد، اظهارداشت: از مجموع ۱۱.۶ میلیون هکتار مساحت خراسان رضوی، ۸.۲ میلیون هکتار را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهند که متاسفانه ۵.۵ میلیون هکتار از این اراضی، اقلیم بیابانی دارند. این وسعت عظیم، ۱۷ درصد از کل بیابان‌های کشور را شامل می‌شود و خراسان رضوی را در صدر استان‌های درگیر با این چالش قرار داده است.

شکاری با بیان اینکه ۳۰ کانون بحرانی گرد و غبار به وسعت ۱.۲۵ میلیون هکتار در استان شناسایی شده است، افزود: این کانون‌ها تهدیدی جدی برای سلامت و کیفیت زندگی شهروندان محسوب می‌شوند و مقابله با آن‌ها نیازمند عزمی جدی و همه‌جانبه است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی، احیای اراضی و حفاظت از عرصه‌های طبیعی را با توجه به کمبود شدید نیرو و اعتبارات، چالشی بزرگ دانست و گفت: در حال حاضر ۵۰ درصد از پست‌های این اداره کل خالی است و عدم استخدام نیروی انسانی متخصص، دست منابع طبیعی را برای مقابله با سرعت فزاینده بیابان‌زایی بسته است.

شکاری تاکید کرد: برای نجات استان از پدیده بیابان‌زایی و جلوگیری از پیشروی آن، نیازمند تغییر رویکرد از نگاه صرفاً دولتی به سمت مشارکت فعال و همه جانبه مردمی هستیم. وی افزود: آموزش، اطلاع‌رسانی، و تامین اعتبار در کنار مشارکت مردمی، از ارکان اصلی موفقیت در این زمینه است.

وی یکی از راهکارهای اصلی پیشنهادی را واگذاری عرصه‌های بیابانی به متقاضیان مردمی در قالب مواد قانونی دانست تا با نگاه “برد-برد”، هم منافع مردم تامین شود و هم احیای اراضی اتفاق بیفتد. در همین راستا، برنامه‌هایی با رویکرد “اقتصاد محور” تدوین شده و طرح‌ها و ایده‌های مردمی نیز جذب و جلب می‌شوند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی از آغاز به کار “تشکیلات شورای مشورتی” یا “اتاق فکر مشورتی” با مشارکت دانشگاه‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد، مدیریت بحران استانداری، محیط زیست و سازمان برنامه و بودجه خبر داد.

شکاری همچنین از رویکرد “مرتع‌داری اجتماعی” در زمینه مرتع‌داری یاد کرد و گفت: در این رویکرد، نگاه خشک دستگاهی جای خود را به “حاکمیت مردمی” خواهد داد.

شکاری رسانه‌ها را “بازوان قوی و قدرتمند منابع طبیعی” دانست و از آن‌ها خواست تا رسالت خود را در کمک به منابع طبیعی و عرصه‌های ملی ایفا کنند. وی همچنین به فعالیت‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی در مدارس اشاره کرد و گفت: بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دانش‌آموز در حال حاضر تحت آموزش قرار گرفته‌اند تا فرهنگ‌سازی لازم در این زمینه صورت گیرد.

کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در خراسان رضوی؛ نیازمند اقدامات فوری و حمایت ملی

محمد زرگران، سرپرست اداره بیابان و رئیس اداره جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز در ادامه این نشست خبری اظهار کرد: در سطح استان با یک میلیون و ۲۶۰ هزار هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی مواجه هستیم که این میزان معادل ۱۸ هزار “پارک ملت” است و مستقیماً منجر به بروز پدیده ریزگردها و گرد و غبار می‌شود.

وی با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه جنگل‌کاری، افزود: سطح جنگل‌های استان ۷۵۵ هزار هکتار است که از این میزان، ۲۴۱ هزار هکتار به صورت دست‌کاشت ایجاد شده است. این میزان معادل ۳۵۰۰ “پارک ملت” احیای اراضی را نشان می‌دهد. با این حال، ما همچنان ۱۴ هزار و ۵۰۰ “پارک ملت” از هدف نهایی عقب هستیم.

سرپرست اداره بیابان در خصوص اعتبارات تخصیص یافته برای مقابله با بیابان‌زایی، گفت: در سال ۱۴۰۳، اعتبارات استانی حدود ۲۰ میلیارد تومان بوده که ۱۲.۵ میلیارد تومان معادل ۶۰ درصد آن تخصیص یافته است. همچنین، جمع اعتبارات ملی ۲۸ میلیارد و ۴۸۵ میلیون تومان بوده که ۲۲ میلیارد و ۸۹۰ میلیون تومان (بیش از ۷۳ درصد) آن تخصیص پیدا کرده است.

وی در مجموع، میزان اعتبارات ملی و استانی را ۴۸ میلیارد تومان با تخصیص ۳۵ میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: برای سال جاری، در بحث محرومیت‌زدایی، ۱۴۲ میلیارد تومان در حوزه بیابان پیشنهاد داده‌ایم که احتمالاً تا ۲۰۰ میلیارد تومان نیز افزایش خواهد یافت.

سنددار کردن اراضی ملی؛ گامی بزرگ در جهت حفاظت

سیدرضا ابوترابی، معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز در ادامه افزود: از مجموع ۱۱.۶ میلیون هکتار اراضی در استان، حدود ۸ میلیون هکتار جزو عرصه‌های ملی محسوب می‌شوند که در قالب ۱۰ هزار پلاک ثبتی نقشه‌برداری شده‌اند. ابوترابی تاکید کرد که فرآیند تشخیص اراضی ملی و تهیه نقشه آن‌ها به اتمام رسیده و گام بعدی، تثبیت مالکیت است.

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی، با اشاره به پیشرفت قابل توجه در سنددار کردن این اراضی، گفت: تا سال ۱۳۹۱، حدود ۷ میلیون هکتار از ۸ میلیون هکتار اراضی ملی، دارای سند مالکیت دفترچه‌ای شده بودند.

وی ادامه داد: در راستای اجرای قانون حدنگار (کاداستر)، تاکنون ۶ میلیون و ۳۲۰ هزار هکتار از این اراضی در قالب اسناد تک‌برگ به نام دولت صادر شده و ۷۰۰ هزار نقشه نیز آماده شده است. این اقدام گامی مهم در شفاف‌سازی مالکیت و جلوگیری از تصرف اراضی ملی به شمار می‌رود.

ابوترابی با تاکید بر اینکه اراضی ملی قرار نیست بلااستفاده بمانند، توضیح داد: عرصه و اعیان اراضی ملی به صورت اجاره‌ای در اختیار دامداران برای بهره‌برداری علوفه و همچنین برای طرح‌های مختلف قرار می‌گیرد.

وی به آمار واگذاری‌ها اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۳، ۱۸۱۸ فقره طرح کشاورزی به مساحت ۱۶ هزار و ۱۰۰ هکتار و ۱۲۷۹ طرح غیرکشاورزی به مساحت ۲۶ هزار هکتار به متقاضیان واگذار شده است. همچنین، ۲۲۰ فقره طرح به مساحت ۱۲ هزار و ۶۲۳ هکتار به دستگاه‌های دولتی به صورت رایگان تحویل داده شده است.

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی به نقش این اداره کل در تامین زمین برای طرح‌های ملی نیز اشاره کرد: ۸۲ هزار و ۴۹۳ هکتار از اراضی ملی در حریم شهرهای استان (در قالب ۴۳۰ پلاک ثبتی) به راه و شهرسازی تحویل داده شده که عمدتاً برای طرح ملی مسکن مورد استفاده قرار گرفته است. از سال ۱۴۰۱ و پس از تصویب قانون نهضت ملی مسکن، ۲۷ هزار هکتار دیگر نیز به این منظور تخصیص یافته است.

ابوترابی افزود: ۴۵۰۶ هکتار از اراضی ملی نیز به صورت رایگان برای ۷۶۵ طرح هادی روستایی در اختیار بنیاد مسکن قرار گرفته است.

وی به وظیفه جدید این اداره کل در زمینه تامین زمین برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر اشاره کرد و گفت: تاکنون ۱۱۰ طرح نیروگاه خورشیدی به مساحت ۱۷۳۵ هکتار و نیروگاه‌های بادی به مساحت ۲۱۷ هکتار (عمدتاً در خواف) به متقاضیان واگذار شده است. همچنین، بیش از ۹۵ درصد اراضی معادن کشور نیز اراضی ملی هستند که به صورت رایگان در اختیار وزارت صمت قرار می‌گیرند.

هشدار درباره افزایش آتش‌سوزی در خراسان رضوی

سرهنگ غلامحسین زنگنه، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی، نیز در بخشی از این نشست خاطرنشان کرد که یگان حفاظت مسئولیت حفاظت از ۱۱.۶ میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی استان را بر عهده دارد، اما با کمبود نیرو مواجه است؛ به طوری که استاندارد یک جنگل‌بان برای هر ۱۵ هزار هکتار است، در حالی که در حال حاضر یک گروهبان برای هر ۱۰۰ هزار هکتار در نظر گرفته شده است. برای جبران این کمبود، افزایش مشارکت مردمی در دستور کار قرار گرفته است.

سرهنگ زنگنه به کنترل و حفاظت شبانه‌روزی در ایام نوروز و اهمیت مشارکت مردم در حفظ طبیعت اشاره کرد. وی اظهار داشت که با وجود سرانه بالای ۲.۵ هکتار منابع طبیعی برای هر نفر در استان، برخی افراد به دنبال تصرف و ایجاد مشکل در طبیعت هستند.

وی درباره تهدیدات طبیعی گفت که به دلیل کم‌بارشی، مراتع آسیب‌پذیر شده‌اند. اولین تهدید، هجوم ملخ‌ها بود که با تلاش دوماهه نیروها و سم‌پاشی به موقع مهار شد. پس از آن، خطر حریق مطرح شد. در اردیبهشت‌ماه سه رزمایش پیشگیرانه اطفای حریق در مه‌ولات، ششتمد و درگز برگزار شد. در حال حاضر ۹ شهر استان آمار ثبت‌شده آتش‌سوزی دارند و این روند نسبت به سال قبل افزایشی بوده است. عمده آتش‌سوزی‌ها ناشی از سهل‌انگاری مردم است که نیاز به افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی در قبال طبیعت دارد (مانند رها کردن بطری آب، ظروف شیشه‌ای یا روشن گذاشتن آتش).

زنگنه به مشکل گردوغبار در شهرهایی مانند سرخس، صالح‌آباد و مشهد اشاره کرد و بر لزوم توجه به پویش‌های حفاظتی در کنار نهال‌کاری و درخت‌کاری تأکید کرد. تاکنون ۵۰ هکتار منطقه درگیر آتش‌سوزی بوده که بیشترین آن در قوچان و بقیه در چناران، سرخس، طرقبه-شاندیز و جغتای اتفاق افتاده است.