جایگاه آب در برنامه‌های توسعه کشور

برنامه های توسعه پنج ساله، فرصت مناسبی را برای برنامه ریزی صحیح و نظام یافته و پرداختن به مشکلات موجود فراهم می آورد، در برنامه‌های توسعه گذشته کشور، آب همواره به عنوان یک چالش و در عین حال یک فرصت مطرح بوده است. با این حال، با توجه به بحران آب حاکم بر کشور و ارتباط سایر بخش های زیربنایی با بخش آب و به دلیل پیچیدگی مسائل مرتبط با آن، از جمله جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و سیاسی آن، برنامه‌ریزی و مدیریت آب در ایران همواره با چالش‌هایی همراه بوده است.
برخی از چالش‌های اصلی در این زمینه عبارتند از:
تخصیص ناعادلانه آب: عدم توزیع عادلانه آب بین بخش‌های مختلف (کشاورزی، صنعت، شرب) و مناطق مختلف کشور
عدم توجه کافی به کیفیت آب: تمرکز بیش از حد بر کمیت آب و غفلت از کیفیت آن
مدیریت ناپایدار منابع آب زیرزمینی: برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و افت سطح آبخوان‌ها
تغییرات اقلیمی: افزایش دما، تغییر الگوهای بارندگی و وقوع خشکسالی‌های طولانی‌مدت
عدم مشارکت جوامع محلی: عدم توجه کافی به نقش جوامع محلی در مدیریت منابع آب

جایگاه آب در برنامه هفتم توسعه

احکام مربوط به بخش آب، در فصل هشتم این لایحه با عنوان «نظام مدیریت یکپارچه منابع آب» مشتمل بر ۵ ماده و ۲۲ بند آورده شده است. بررسی ها حاکی از آن است برنامه هفتم توسعه، به عنوان آخرین سند بالادستی برنامه‌ریزی کشور، به موضوع آب توجه ویژه‌ای کرده است و بنابراین موضوع آب را می توان یکی از محورهای اصلی این لایحه دانست.
در این برنامه، تلاش شده است تا با رویکردی جامع و یکپارچه، به مسائل مختلف مرتبط با آب پرداخته شود. برخی از نکات مهم در این برنامه عبارتند از:
تاکید بر مدیریت یکپارچه منابع آب: با هدف هماهنگی بین بخش‌های مختلف و جلوگیری از اتخاذ تصمیمات جزیره‌ای
توجه به نقش تغییر اقلیم: شناخت اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب و برنامه‌ریزی برای مقابله با آن
توسعه آب شیرین‌کن: به منظور تامین آب شرب در مناطق کم‌آب
بهبود بهره‌وری آب در بخش کشاورزی: با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و کشت محصولات کم‌آب‌بر
حفاظت از محیط زیست آبی: با هدف حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم‌های آبی

با این حال، برای تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه در حوزه آب، چالش‌های جدی وجود دارد که نیازمند توجه جدی مسئولین و همکاری همه جانبه است. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
کمبود منابع مالی: اجرای پروژه‌های بزرگ آب نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است.
مقاومت در برابر تغییر: تغییر الگوهای مصرف آب و اصلاح روش‌های سنتی کشاورزی نیازمند تغییر در رفتار مردم و صنایع است.
عدم وجود ساختار مناسب برای مدیریت یکپارچه منابع آب: ایجاد یک ساختار قوی و کارآمد برای مدیریت یکپارچه منابع آب در سطح ملی و محلی ضروری است.

در نهایت، می‌توان گفت که جایگاه آب در برنامه هفتم توسعه بسیار مهم و حائز اهمیت است. با این حال، موفقیت در اجرای این برنامه مستلزم توجه به چالش‌های موجود و اتخاذ تدابیر مناسب است. همچنین، مشارکت همه جانبه مردم و بخش‌های مختلف جامعه در این زمینه ضروری است./ توس اکو